سردرد خوشه‌ای
سردرد خوشه‌ای و درمان آن
سردردهای خوشه‌ای که با الگوها یا خوشه‌های چرخه‌ای در فرد رخ می‌دهند، از دردناک‌ترین انواع سردرد به‌شمار می‌روند.
سردرد خوشه‌ای با ایجاد درد شدید در داخل یا اطراف یک چشم یا یک طرف سر، معمولا نیمه‌های شب، فرد را از خواب بیدار می‌کند.
حملات مکرر سردرد که با نام دوره‌های خوشه‌ای سردرد نیز شناخته می‌شود، می‌تواند از چند هفته تا چند ماه ادامه‌دار باشد و معمولا پس از آن در یک دوره بهبودی موقت سردردها متوقف می‌شوند.
تشخیص سردرد خوشه‌ای
تشخیص سردرد خوشه‌ای براساس شرح‌حال و توضیحات شخص از سردردها از جمله موقعیت، شدت و علائم آن انجام می‌شود.
مهم‌ترین روش‌های مورد استفاده برای تشخیص سردردهای خوشه‌ای عبارتند از:
آزمایشات نورولوژیکی
پزشک می‌تواند با انجام آزمایشات نورولوژیکی، علائم فیزیکی مرتبط به یک سردرد خوشه‌ای را شناسایی نماید.
برای این منظور پزشک از یک سری از عمل‌ها و متدها جهت ارزیابی عمل‌کرد مغز استفاده می‌کند که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد:
تست قدرت حس
رفلاکس‌ها
پاسخ به محرک‌های عصبی
آزمایشات عکسبرداری
اگر سردردهای فرد بسیار پیچیده و غیرطبیعی باشد و یا در آزمایشات نورولوژیکی، نتایج غیرعادی باشند، ممکن است پزشک از آزمایشات عکسبرداری هم‌چون سی تی اسکن و ام آر آی جهت تشخیص دیگر علل سردرد از جمله تومور یا آنوریسم مغزی استفاده کند.
درمان
هیچ درمان قطعی برای سردرد خوشه‌ای وجود ندارد.
در اصل، اهداف درمانی شامل موارد زیر است:
کاهش شدت درد
کوتاه کردن دوره سردردها
جلوگیری از وقوع حملات سردرد
از آن‌جایی که سردرد خوشه‌ای به‌صورت ناگهانی شروع شده و در مدت کوتاهی فروکش می‌کند و نیاز به داروهایی با اثربخشی فوری دارد، بنابراین ارزیابی و درمان آن کار بسیار دشواری است.
برخی از انواع داروهای مورد استفاده برای دردهای شدید می‌تواند سردرد خوشه‌ای را نیز تا حدودی آرام سازد.
مؤثرترین روش‌ها برای درمان و پیشگیری از سردرد خوشه‌ای عبارتند از:
درمان‌های فوری
مهم‌ترین درمان‌های فوری که ممکن است پزشک برای فرد مبتلا به سردرد خوشه‌ای استفاده کند عبارتند از:
اکسیژن:
استنشاق اکسیژن صددرصد خالص به اندازه‌ی حداقل 12 لیتر در دقیقه باعث تسکین سریع درد در اکثر بیماران می‌شود.
در واقع این یک روش درمانی ایمن و کم هزینه است که اثر آن تنها در عرض 15 دقیقه در فرد دیده می‌شود.
تریپتان‌ها:
نوع تزریقی داروی سوماتریپتان یا ایمیترکس که معمولا برای درمان میگرن استفاده می‌شود.
اکتروتاید:
اکتروتاید یا ساندوستاتین، فرم ساختگی قابل تزریق از هورمون مغزی سوماتوستاتین است که در رفع سردرد خوشه‌ای در برخی از بیماران موثر است.
بی‌حسی موضعی:
اثر بی‌حس‌کنندگی ناشی از داروهای بی‌حسی موضعی مانند لیدوکائین یا زایلوکائین به تسکین سردرد خوشه‌ای در بعضی از بیماران کمک می‌کند.
این دارو از طریق بینی استفاده می‌شود.
دی هیدروارگوتامین:
فرم‌های تزریقی داروی دی هیدروارگوتامین می‌تواند در بعضی از افراد باعث تسکین سردرد خوشه‌ای شود.
درمان‌های پیشگیرانه
هنگام شروع دوره‌های سردردهای خوشه‌ای، درمان‌های پیشگیرانه‌ای چون موارد زیر به‌کار می‌رود:
مسدود کننده‌های کانال کلسیم:
وراپامیل (کالان، ورلان و غیره) که در واقع نوعی عامل مسدودکننده‌ی کانال کلسیم است و اغلب به عنوان اولین گزینه جهت پیشگیری از سردردهای خوشه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وراپامیل را می‌توان همراه با سایر داروها مصرف کرد.
گاهی اوقات برای کنترل سردردهای خوشه‌ای مزمن لازم است که این دارو به مدت طولانی استفاده شود.
کورتیکواستروئیدها:
کورتیکواستروئیدها از قبیل پردنیزون، داروهای ضدالتهابی هستند که تأثیر سریع در پیشگیری از درد و التهاب دارند.
این داروها برای بسیاری از بیمارانی که از سردرد خوشه‌ای رنج می‌برند، مؤثر واقع شده‌اند.
بیشترین کارآیی این داروها هنگامی است که سردردها به تازگی شروع شده و یا الگوی کلی آن به صورت یک دوره‌ی کوتاه سردرد و سپس یک دوره‌ی طولانی بدون سردرد باشد.
لیتیوم کربنات:
اگر سایر داروها تاثیری در پیشگیری از سردرد خوشه‌ای نداشته باشند، داروی لیتیوم کربنات که برای درمان بیماری اختلال دوقطبی استفاده می‌شود، می‌تواند موثر باشد.
بازدارنده عصب:
تزریق یک داروی عامل بی‌حسی همراه با یک کورتیکواستروئید در ناحیه اطراف عصب اکسی‌پیتال که در پشت سر شما قرار گرفته، به تسکین سردردهای خوشه‌ای مزمن کمک فراوانی می‌کند.
جراحی:
در موارد نادری ممکن است پزشکان عمل جراحی یا جراحی‌های بسته مغز را برای سردردهای خوشه‌ای مزمن تجویز کنند.
نتایج چند پژوهش که در این زمینه انجام شده است، نشان می‌دهد که تحریک عصب اکسی‌پیتال در یک یا هر دو طرف سر می‌تواند در رفع علائم سردردهای خوشه‌ای مؤثر باشد.
برای این کار، یک الکترود در مجاورت یک یا هر دو عصب اکسی‌پیتال در سر بیمار قرار داده می‌شود.
تحریک عمقی مغز نیز یک روش جراحی امیدبخش است، اما اثربخشی آن برای درمان سردرد خوشه‌ای که به سایر درمان‌ها پاسخ نداده‌اند، هنوز مورد تایید قرار نگرفته است.
منبع: لینک
بدون دیدگاه