افسردگی پس از زایمان چگونه است؟

خلاصه:

افسردگی پس از زایمان ترکیبی پیچیده از تغییرات جسمی، روحی و رفتاری است که پس از تولد نوزاد در خانم ها بروز می کند. طبق تحقیقات انجام شده افسردگی پس از زایمان شکلی از افسردگی اساسی است که در یک دوره چهار هفته ای پس از زایمان اتفاق می افتد. تشخیص این افسردگی براساس طول دوره و فاصله آن زایمان و همچنین شدت افسردگی انجام می شود. اکثر مادران پس از زایمان دچار این افسردگی می شوند و از هر ۱۰ نفر یک نفر دچار افسردگی شدید می شوند…

افسردگی پس از زایمان چیست؟

این نوع افسردگی به دلیل تغییرات شیمیایی، اجتماعی و روانشناسی اتفاق می افتد که ناشی از بچه دار شدن است. افسردگی پس از زایمان مجموعه ای از تغییرات جسمی و روحی را بیان می کند که مادران جدید آن ها را تجربه می کنند. اما خبر خوب اینکه افسردگی پس از زایمان با دارو و مشاوره قابل درمان است. تغییرات شیمیایی عبارت است از افت سریع هورمون ها پس از زایمان. ارتباط بین این افت و بروز افسردگی هنوز مشخص نشده است، اما آنچه مشخص است این است که استروژن و پروژسترون، هورمون های تولید مثل زنانه، در دوران بارداری تا ۱۰ برابر افزایش پیدا کرده و پس از زایمان به شدت افت می کنند.

تا سه روز پس از زایمان میزان این هورمون ها به سطح اولیه خود بازمی گردند. علاوه بر این تغییرات هورمونی، تغییرات اجتماعی و روانشناسی که مربوط به ورود نوزاد هستند، خطر بروز افسردگی را افزایش می دهند. در این شرایط انتظار می رود مادر از ورود فرزند جدید خوشحال باشد، اما به دلیل تغییرات به وجود آمده و افسردگی دچار ناراحتی و اندوه می شود.

علائم افسردگی پس از زایمان چیست؟

علائم این افسردگی مشابه علائمی هستند که به طور طبیعی پس از تولد نوزاد برای مادر اتفاق می افتد. پس از زایمان معمولا خانم ها دچار مشکلات خواب، تغییرات اشتها، خستگی زیاد، کاهش میل جنسی و تغییرات مکرر خلق و خو می شوند. به هرحال این نشانه ها با دیگر علائم افسردگی اساسی ترکیب می شوند که بروز افسردگی پس از زایمان خیلی طبیعی نیست. در نتیجه فرد دچار اندوه، کم شدن لذت ها، احساس بی ارزشی، ناامیدی و یاس می شود.

به علاوه به مرگ، خودکشی یا آسیب رساندن به دیگران فکر می کند. در این شرایط خانم ها احساساتی و تحریک پذیر می شوند، بدون دلیل گریه می کنند و دچار اضطراب می شوند. گاهی این علائم ممکن است چند روز طول بکشد، اما اگر بیش از چند روز طول بکشد، حتما به پزشک مراجعه کنید. افسردگی پس از تولد نوزاد می تواند خیلی آزاردهنده باشد. طبق برآوردهای انجام شده، از هر ۱۰ خانم، یک نفر پس از زایمان به این افسردگی مبتلا می شوند.

بسیاری از این خانم ها در سکوت رنج می برند و دوستان و اقوام آنها احساس این افراد را درک نمی کنند. این افسردگی معمولا دو تا هشت هفته پس از تولد نوزاد بروز می کند و ممکن است تا یک سال پس از آن نیز طول بکشد. علائمی مانند خستگی، تحریک پذیری یا کاهش اشتها به صورت خفیف، پس از تولد نوزاد طبیعی است. اما این علائم در حالت افسردگی شدیدتر هستند.

مراقبت از نوزاد زمان و انرژی زیادی از مادر می گیرد و این مسئله علائم افسردگی را تشدید می کنند. نشانه های عاطفی افسردگی پس از زایمان عبارتند از:

کم شدن علاقه به نوزاد
احساس ناامیدی
فرد نمی تواند گریه خود را متوقف کند.
احساس می کند توانایی مقابله با افسردگی را ندارد.
کم شدن حافظه یا ناتوانی در تمرکز
اضطراب خیلی زیاد نسبت به نوزاد

دیگر علائم نیز عبارتند از:

حمله هراس
بی خوابی
درد
خستگی بیش از حد
احساس عمومی بیماری
از دست دادن اشتها
اضطراب

عوامل تشدید کننده بیماری

برخی عوامل خطر بروز این افسردگی را افزایش می دهند، این عوامل عبارتند از:

سابقه ابتلا به افسردگی یا بروز افسردگی در دوران بارداری
سن بارداری – هر چه بارداری در سن پایین تری اتفاق بیفتد، خطر بروز افسردگی بیشتر خواهد بود.
تردید در مورد بارداری
کودکان – هر چه تعداد فرزندان بیشتر باشند، احتمال بروز افسردگی در بارداری های بعدی بیشتر خواهد بود.
سابقه ابتلا به افسردگی یا اختلال ملال پیش از قاعدگی
حمایت محدود
تنها زندگی کردن
تعارض زناشویی

میزان شیوع این افسردگی چه اندازه است؟

اکثر مادران پس از زایمان دچار این افسردگی می شوند و از هر ۱۰ نفر یک نفر دچار افسردگی شدید می شوند. از هر ۱۰۰۰ نفر نیز یک نفر دچار نوع شدیدی به نام روان پریشی پس از زایمان می شوند. چهار نوع نوسانات خلقی پس از تولد نوزاد در بین زنان وجود دارد که عبارتند از:

افسردگی کودک که در اکثر خانم ها در چند روز پس از تولد نوزاد بروز می کند و طبیعی به نظر می رسد. خانمی که تازه زایمان کرده است، دچار نوسانات خلقی ناگهانی می شود، ساعتی خیلی خوشحال و سپس خیلی ناراحت می شود. در این شرایط فرد بدون دلیل گریه می کند و بی قرار، تحریک پذیر، مضطرب و اندوهگین می شود. افسردگی کودک ممکن است چند ساعت یا حداکثر دو هفته طول بکشد و معمولا نیاز به درمان ندارد. معمولا از طریق گروه های حمایتی و یا مشاوره بهبود حاصل می شود.
افسردگی پس از زایمان یا PPD. این شرایط چند روز یا حتی چند ماه پس از تولد نوزاد بروز می کند. PPD پس از تولد هر فرزندی ممکن است بروز کند و لزوما مربوط به فرزند اول نیست. علائم این افسردگی نیز مشابه افسردگی کودک است – ناراحتی، ناامیدی، اضطراب و تحریک پذیری – اما شدت آنها خیلی بیشتر است. افسردگی پس از زایمان یا PPD اغلب باعث اختلال در کارهای روزانه فرد بیمار می شود. زمانی که توانایی فرد بیمار برای انجام عملکردهای روزانه مختل می شوند، لازم است به پزشک مراجعه کنید. پزشک از طریق بررسی علائم افسردگی برنامه درمانی تنظیم می کند.

اگر این افسردگی درمان نشود، علائم بدتر می شوند. گرچه PPD شرایط سخت و مهمی است اما با دارو و مشاوره درمان می شود.

روان پریشی پس از زایمان یک بیماری روحی خیلی جدی و شدید است که بسیاری از مادران را پس از زایمان تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری به سرعت بروز می کند، اغلب طی سه ماهه اول پس از زایمان. فرد بیمار واقعیت را تشخیص نمی دهد، دچار توهم های شنیداری (چیزهایی می شوند که وجود حقیقی ندارند.) و هذیان می گردد. توهم های بصری در بین این بیماران معمولا کمتر است. دیگر علائم عبارتند از بیخوابی، آشفتگی، عصبانیت، بی قراری و احساسات و رفتارهای عجیب. گاهی نیز این بیماران در بیمارستان بستری می شوند، زیرا احتمال دارد به خود یا دیگران آسیب برسانند.
اختلال اضطراب پس از سانحه که پس از زایمان بروز می کند (PTSD). این شرایط معمولا در نتیجه زایمان پر درد یا مشکل بروز می کند. به عنوان مثال فرد در هنگام زایمان درد شدیدی تحمل کند یا یک موقعیت اورژانسی بروز کند و یا زایمان وی دچار مشکل شود. عوامل دیگری که باعث بروز این اختلال می شوند، عبارتند از ترس از مرگ یا مردن نوزاد و بروز موقعیت های خطرناک و تهدید کننده.

علائم مربوط به PTSD ممکن است به تنهایی یا همراه با علائم افسردگی بروز کنند. این علائم ممکن است بلافاصله پس از تولد نوزاد بروز کنند.

علائم اختلال وسواس به ندرت در دوره پس از زایمان بروز می کنند. وسواس معمولا به نگرانی نسبت به سلامت کودک و یا ترس غیر منطقی نسبت به صدمه دیدن نوزاد مربوط می شود. اختلال هراس نیز ممکن است رخ دهد. به هرحال هر دو شرایط اغلب با افسردگی همراه هستند.

چگونه با این نوع افسردگی مقابله کنیم؟

در ادامه نکاتی بیان می شوند که به بیمار کمک می کنند با این افسردگی مقابله کنند:

انتظارات واقع گرایانه نسبت به موقعیت خود و نوزادتان داشته باشید.
ورزش کنید – در مورد میزان فعالیت ها و نوع ورزش خود با پزشک مشورت کنید.
به یاد داشته باشید مراقبت از نوزاد گاهی لذت بخش و گاهی سخت خواهد بود.
رژیم غذایی مناسب و سالم انتخاب کنید – از مصرف الکل و کافئین اجتناب کنید.
ارتباط خود را با شوهرتان بیشتر کنید.
با دوستان خود ارتباط بیشتری برقرار کنید.
پس از ترخیص از بیمارستان تا مدتی مهمان ها و ملاقات های خود را کم کنید.
همزمان با خواب و استراحت کودک، بخوابید.
یک ارتباط امن و مداوم با نوزاد خود برقرار کنید.
از دیگران کمک بخواهید.
از خود مراقبت کنید.

درمان افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان درمان متفاوتی دارد و بستگی به نوع و شدت علائم افسردگی دارد. گزینه های درمانی عبارتند از داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی، روان درمانی و شرکت در گروه های حمایتی و آموزشی.

در مورد روان پریشی پس از زایمان، معمولا داروهای روان پریشی نیز استفاده می شوند. اگر به این بیماری مبتلا شده اید شیردهی به نوزاد به دلیل مصرف داروهای ضدافسردگی جایز نیست. بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، تحت نظر پزشک می توانید به مصرف دارو ادامه دهید. درمان نکردن افسردگی پس از زایمان برای مادر و فرزندان وی خطرناک خواهد بود.

در صورت مشاهده علائم زیر حتما به پزشک مراجعه شود: